«Ἀναβαίνετε, ἀναβαίνετε, ἀναβάσεις προθύμως ἐν καρδία τιθέμενοι, ἀδελφοί, τοῦ φάσκοντος ἀκούοντες· Δεῦτε, ἀναβῶμεν εἰς τό ὄρος Κυρίου· καί εἰς τόν οἶκον τοῦ Θεοῦ ἡμῶν τοῦ καταρτίζοντος τούς πόδας ἡμῶν ὡσεί ἐλάφου, καί ἐπί τά ὑψηλά ἰστῶντος, τοῦ νικῆσαι ἐν τῆ ὀδῶ αὐτοῦ». (Ἰωάννης τῆς Κλίμακος).
Σήμερα, ἀγαπητοί ἀδελφοί, τετάρτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας τιμᾶ τή μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος. Ὁ τιμώμενος Ἅγιος ἀνήκει στή χορεία τῶν ὁσίων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐφόσον δέ ἐφέτος τά κηρύγματά μας ἔχουν σχέση μέ τό μεγάλο καί σπουδαῖο θέμα τῆς Ἐκκλησίας, θά κάνουμε λόγο σήμερα γι' αὐτήν τήν ὁμάδα ἁγίων της, οἱ ὁποῖοι ὀνομάζονται ὅσιοι καί τῶν ὁποίων μέλος ἐπίλεκτο εἶναι ὁ Ἅγιος πού τιμοῦμε σήμερα, κατά τήν τέταρτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τί εἶναι ὅσιος; Στήν ἀρχαία ἑλληνική γλῶσσα τό ἐπίθετο «ὅσιος» σημαίνει αὐτός πού εἶναι ἀφιερωμένος στό Θεό. Πιό συγκεκριμένα πρόκειται γιά τούς μοναχούς καί τίς μοναχές οἱ ὁποῖοι ἠθελημένα ἀρνήθηκαν κάθε κοσμική ἀπόλαυση καί ἀφοσιώθηκαν ψυχῆ καί σώματι στόν Θεό. Ἀγωνιζόμενοι στόν στίβο τῆς ἄσκησης, «ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καί ὄρεσι καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς» (Ἑβρ. 11, 38), μπορεῖ νά μήν πέρασαν ἀπό τό μαρτύριο τοῦ αἵματος ἀλλά πέρασαν τό μαρτύριο τῆς συνειδήσεως καί ἔτσι ἁγίασαν. Τό Ὀρθόδοξο ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν ὅρο «Ὅσιοι» δέν κάνει κάποια διάκριση μεταξύ τῆς ἀξίας (δέν μπορεῖ κάποιος νά εἶναι περισσότερο ἤ λιγότερο ἅγιος) τῶν Ἁγίων ἀλλά ἁπλά θέλει νά δείξει ὅτι οἱ συγκεκριμένοι Ἅγιοι ἦσαν μοναχοί ἤ ἀσκητές.
Οἱ ὅσιοι πατέρες καί μητέρες τιμῶνται ἀπό τήν Ἐκκλησία μας ὅπως καί οἱ μάρτυρες καί μεγαλομάρτυρες. Ἐξάλλου τόν ἴδιο ἀγώνα τῆς πίστεως ἀγωνίσθηκαν στή ζωή τους καί οἱ δύο αὐτές ἐκλεκτές ὁμάδες τῶν ἁγίων μας. Οἱ διαφορετικές ἐποχές, πού ἔζησαν, τούς ὁδήγησαν σέ διαφορετικούς στίβους πνευματικοῦ ἀγώνα. Οἱ αἱματηροί διωγμοί ὁδήγησαν πολλούς στό μαρτύριο, ἐνῶ ἡ κατάπαυσή τους μαζί μέ τήν εἰρήνη στήν Ἐκκλησία δυνάμωσαν τήν τάση πρός τή μοναχική ζωή.
Πιό συγκεκριμένα ἡ κατάπαυση τῶν διωγμῶν καί ἡ ἀναγνώριση κατόπιν τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπό τούς χριστιανούς βασιλεῖς ὡς ἐπίσημης θρησκείας συνέβαλαν ἀρνητικά στήν ἐκκοσμίκευση τῆς ζωῆς τῶν Χριστιανῶν. Ἡ νέα αὐτή κατάσταση στήν Ἐκκλησία εἶχε ὡς ἄμεσο ἀποτέλεσμα τήν ἀντίδραση πολλῶν πιστῶν, ἡ ὁποία ἀντίδραση ἐκδηλώθηκε μέ τήν ἀθρόα φυγή τους στήν ἔρημο καί τήν ἀνάπτυξη ἔτσι τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Εἶναι γνωστό ὅτι ἀπό τή δεύτερη δεκαετία τοῦ 4ου αἰώνα, τοῦ χρυσοῦ ὅπως λέμε αἰώνα τῆς Ἐκκλησίας, ὄχι μόνο δέν παρουσιάζονταν ἐξωτερικά ἐμπόδια, ὅπως στό παρελθόν, ἀλλά καί γεννήθηκαν τώρα λόγοι σκοπιμότητας καί συμφέροντος γιά τήν προσέλευση πολλῶν στόν Χριστιανισμό. Καί πράγματι, μᾶς βεβαιώνουν ἐκκλησιαστικές πηγές ἀξιόπιστες, πολλοί, ὅταν σταμάτησε ὁ ἀνηλεής πόλεμος κατά τῶν χριστιανῶν, προσέρχονταν στήν Ἐκκλησία, γιά νά ἐπιτύχουν τώρα κοινωνικά ἤ οἰκονομικά ὀφέλη. Τό φαινόμενο αὐτό τῆς ἀθρόας προσέλευσης ἀπό ὑλικά συμφέροντα νέων χριστιανῶν, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τήν ἀπότομη αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν πιστῶν καί κυρίως τήν ἐκκοσμίκευση τοῦ χριστιανικοῦ βίου. Ἔτσι ὅμως μειώθηκε ἡ πνευματική αἴγλη τῶν χριστιανικῶν κοινοτήτων καί ἄρχισε μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου νά δημιουργεῖται μία ἀναιμική κατάσταση. Ἔτσι ἡ ἀναιμική αὐτή κατάσταση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐνίσχυσε μερικῶν τή φυγή ἀπό τόν κόσμο, πρᾶγμα πού ἐκδηλώθηκε μέ τήν προσέλευση στό μοναχισμό. Ἡ φυγή ἀπό τόν κόσμο, ὡς ἀντίδραση γιά ἕνα ἄχαρι, πλαδαρό ἤ κοσμικό χωρίς πνευματικότητα χριστιανισμό συνέτεινε ἀποφασιστικά ὥστε νά ἀναπτυχθεῖ ὁ μοναχισμός ὡς μία ἀντίδραση γιά τήν φθορά καί ἀλλοίωση τοῦ ἀληθινοῦ χριστιανικοῦ πνεύματος. Ὁ μοναχός, λοιπόν, σύμφωνα μέ τίς παραπάνω σκέψεις καί συλλογισμούς μας, δέν ἐγκαταλείπει τούς συνανθρώπους του ἀπό ἀντίδραση ἤ κακία πρός αὐτούς, ἀλλά ἀπό προσωπική ἀδυναμία νά ζήσει τή θρησκευτική ζωή πού θέλει κοντά τους. Ἔτσι, θά λέγαμε συμπερασματικά, ὁ μοναχισμός ἐμφανίζεται ὡς ἕνα εἶδος «ἀντικοινωνίας», ἡ ὁποία, χωρίς νά ἔχει τήν ἔννοια τῆς ἀντιθέσεως πρός τήν κοσμική κοινωνία, δημιουργεῖ τίς προϋποθέσεις γιά μία συνεπέστερη χριστιανική ζωή.
Ἔτσι, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἀφοῦ μέ λίγα λόγια εἴδαμε μέ ἀφορμή τούς ὁσίους της Ἐκκλησίας μας, περίπου πῶς γεννήθηκε ὁ Ὀρθόδοξος μοναχισμός, ἄς προσθέσουμε καί τά ἑξῆς διαφωτιστικά γιά τό σπουδαῖο ρόλο, πού διαδραματίζει στήν Ἐκκλησία χάριν ὅλων τῶν ὑπόλοιπων χριστιανῶν.Οἱ μοναχοί θά ἀποτελέσουν ἐπί αἰῶνες τό φῶς τό καθοδηγητικό τῶν λαικῶν ἔγγαμων ἀδελφῶν τους. Σύμφωνα μέ ἕνα λόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας «φῶς τῶν μοναχῶν εἶναι οἱ ἄγγελοι, ἐνῶ φῶς τῶν λαϊκῶν οἱ μοναχοί». Αὐτοί μέ τήν λιτή καί ταπεινή ζωή τους, μέ τήν ἀδιάκοπη λατρεία τοῦ Θεοῦ, μέ τήν ἑκούσια πτωχεία τους θά ἀποτελοῦν μία διαρκῆ ὑπόμνηση τοῦ ἀληθινοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου: νά γίνει «τέλειος» ὡς ὁ Πατήρ αὐτοῦ ὁ ἐν οὐρανοῖς.
Στήν ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς οἱ ἐρημίτες, οἱ ἀναχωρητές, οἱ ἀσκητές, οἱ στυλίτες, ἀλλά καί οἱ μεγάλες μοναχικές κοινότητες - ὅπως τό Στούδιο τῆς Κων/πόλεως - οἱ ὁποῖες θά φέρουν τήν «ἔρημο» μέσα στήν καρδιά τῶν μεγάλων πόλεων, θά ἀναδειχθοῦν μέ τήν σιωπή τους, τόν λόγο τους, τά γραπτά τους, τήν ὅλη βιωτή τους, μεγαλοφωνότατοι κήρυκες τοῦ «ἑνός χρεία ἐστι». Διαπρυσίως θά κηρύξουν, θά ἀναγγείλουν, θά ὑπενθυμίσουν ὅτι ὁ σκοπός τῆς μοναχικῆς ζωῆς, ἀλλά καί ὅλων τῶν βαπτισμένων Χριστιανῶν εἶναι ἡ ἐπίτευξη κατά τό δυνατόν τῆς ἐν Χριστῷ τελειότητος.
Ἐνδεικτικό παράδειγμα τῆς προσφορᾶς τῶν ὁσίων πατέρων μας, τῶν ἁγίων καί ἀφοσιωμένων μοναχῶν, εἶναι ὁ ἅγιος πού τιμᾶ σήμερα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας.Ὁ ὅσιος Ἰωάννης τῆς κλίμακος. Τό βιβλίο πού μᾶς κληροδότησε, ἡ Κλίμαξ, χρησίμευσε καί χρησιμεύει ὡς πολύτιμος πνευματικός ὁδηγός ὄχι μόνο τῶν μοναχῶν ἀλλά ὅλων τῶν χριστιανῶν. Μεταφρασμένο μάλιστα στό δικό μας ἁπλοελληνικό ἰδίωμα μπορεῖ ἄριστα νά βοηθήσει ὅλους μας. Ἀμήν
+Ο Ελευθερουπόλεως Χρυσόστομος
