Δεν είναι καλύτερα να προσευχόμαστε μόνοι στο σπίτι μας αντί στην εκκλησία;
Ανάγνωση σε 4.1 λεπτά
Αναγνώσεις: |
Η αντιγραφή και αποθήκευση έχει καταχωρηθεί επιτυχώς!
Σας ενημερώνουμε ότι ο παρόν ιστότοπος χρησιμοποιεί λογισμικό διασφάλισης πνευματικών δικαιωμάτων.
Έχετε αντιγράψει το άρθρο στα αγαπημένα στις:
Σας ενημερώνουμε ότι ο παρόν ιστότοπος χρησιμοποιεί λογισμικό διασφάλισης πνευματικών δικαιωμάτων.
Δεν μπορούμε να προσευχόμαστε μόνο στο σπίτι μας; Γιατί μόνο η Εκκλησία είναι ο χώρος της θεώσεως του ανθρώπου; Όσοι θέλουν να ενωθούν με τον Χριστό και διά του Ιησού Χριστού με τον Θεό Πατέρα γνωρίζουν… ότι αυτή η ένωσις γίνεται στο σώμα του Χριστού, που είναι η αγία μας Ορθόδοξος Εκκλησία. Ένωσις όχι βέβαια με την Θεία ουσία, αλλά με την θεωμένη ανθρώπινη φύσι του Χριστού. Η ένωσις όμως αυτή με τον Χριστό δεν είναι εξωτερική, ούτε απλώς ηθική.
Δεν είμαστε οπαδοί του Χριστού, όπως ίσως οι άνθρωποι είναι οπαδοί ενός φιλόσοφου ή ενός διδασκάλου. Είμαστε μέλη του σώματος του Χριστού, το πραγματικό και όχι το ηθικό. Ο Χριστός μας παίρνει, τους Χριστιανούς, παρά την αναξιότητα και την αμαρτωλότητα μας, και μας ενσωματώνει στο σώμα Του. Μας κάνει μέλη Του. Και γινόμαστε πραγματικά μέλη του σώματος του Χριστού, όχι ηθικά. Όπως λέγει ο απόστολος Παύλος: «μέλη έσμεν του σώματος αυτού, εκ της σαρκός αυτού και εκ των οστέων αυτού» (‘Εφεσ. Ε’, 30).
Βεβαίως ανάλογα με την πνευματική κατάσταση που έχουν οι Χριστιανοί, άλλοτε είναι ζωντανά μέλη του σώματος του Χριστού και άλλοτε νεκρά. Αλλά και νεκρά δεν παύουν να είναι μέλη του σώματος του Χριστού. Ένας π.χ. που είναι βαπτισμένος, έχει γίνει μέλος του σώματος του Χριστού. Αν δεν εξομολογείται, δεν κοινωνεί, δεν ζει πνευματική ζωή, είναι νεκρό μέλος του σώματος του Χριστού. Όταν όμως μετανοήσει, αμέσως δέχεται την θεία ζωή. Αυτή τον διαποτίζει και γίνεται ζωντανό μέλος του σώματος του Χριστού. Αυτός δεν χρειάζεται να αναβαπτιστεί. Ο βάπτιστος όμως δεν είναι μέλος του σώματος του Χριστού, ακόμη και αν ζει ηθική κατ’ άνθρωπον ζωή. Χρειάζεται να βαπτιστεί, για να γίνει μέλος του σώματος του Χριστού, για να ενσωματωθεί στον Χριστό.
Επειδή λοιπόν είμεθα μέλη του σώματος του Χριστού, προσφέρεται η ζωή του Χριστού και γίνεται δική μας ζωή. Και έτσι ζωοποιούμαστε και σωζόμαστε και θεωνόμαστε. Δεν θα μπορούσαμε να θεωθούμε, αν ο Χριστός δεν μας έκανε μέλη του αγίου σώματος Του. Δεν θα μπορούσαμε να σωθούμε, εάν δεν υπήρχαν τα άγια Μυστήρια της Εκκλησίας μας, τα οποία μας συσσωματώνουν με τον Χριστό και μας κάνουν, κατά τους αγίους Πατέρες, σύσσωμους και όμαιμους Χριστού. Να είμαστε δηλαδή ένα σώμα και ένα αίμα με τον Χριστό. Τι μεγάλη ευλογία, να κοινωνούμε τα άχραντα Μυστήρια! Ο Χριστός γίνεται δικός μας, η ζωή του Χριστού γίνεται δική μας, το αίμα Του γίνεται αίμα μας. Γι’ αυτό το λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ότι ο Θεός δεν έχει να δώσει τίποτε περισσότερο απ’ αυτό που του δίδει στην θεία Κοινωνία. Ούτε ο άνθρωπος μπορεί να ζητήσει από τον Θεό τίποτε περισσότερο απ’ αυτό που λαμβάνει από τον Χριστό στην θεία Κοινωνία.
Έτσι λοιπόν βαπτισμένοι, χρισμένοι, εξομολογούμενοι, κοινωνούμε το Σώμα και Αίμα του Κυρίου και γινόμαστε και εμείς θεοί κατα Χάριν, ενωνόμαστε με τον Θεό, δεν είμαστε πλέον ξένοι, αλλά οικείοι Του. Μέσα στην Εκκλησία, στην οποία ενωνόμαστε με τον Θεό, ζούμε αυτή την νέα πραγματικότητα που έφερε ο Χριστός στον κόσμο: την καινή κτήση. Αυτή είναι η ζωή της Εκκλησίας, του Χριστού, που γίνεται και δική μας ως δωρεά του Αγίου Πνεύματος.
Όλα μέσα στην Εκκλησία οδηγούν στην θέωση. Η θεία Λειτουργία, τα Μυστήρια, η θεία Λατρεία, το κήρυγμα του Ευαγγελίου, η νηστεία, όλα εκεί οδηγούν. Η Εκκλησία είναι ο μοναδικός χώρος της θεώσεως.
Η Εκκλησία δεν είναι ένα κοινωνικό, πολιτιστικό ή ιστορικό ίδρυμα που μπορεί να ομοιάζει με άλλα ιδρύματα στον κόσμο. Δεν είναι όπως οι διάφοροι θεσμοί του κόσμου. Ο κόσμος ίσως έχει ωραίους θεσμούς, ωραίες οργανώσεις, ωραία ιδρύματα, και άλλα πράγματα. Η Ορθόδοξος Εκκλησία μας όμως είναι ο ανεπανάληπτος, μοναδικός χώρος της κοινωνίας του Θεού με τον άνθρωπο, της θεώσεως του ανθρώπου. Μόνο μέσα στην Εκκλησία ο άνθρωπος μπορεί να γίνει θεός, πουθενά αλλού. Ούτε στα Πανεπιστήμια, ούτε στα ιδρύματα κοινωνικών υπηρεσιών, ούτε σε οτιδήποτε άλλο ωραίο και καλό έχει ο κόσμος. Όλα αυτά, όσο καλά και αν είναι, όμως δεν μπορούν να προσφέρουν αυτό που προσφέρει η Εκκλησία. Γι’ αυτό όσο και αν προοδεύσουν οι κοσμικοί θεσμοί και τα συστήματα, δεν μπορούν ποτέ να αντικαταστήσουν την Εκκλησία. Είναι δυνατόν, εμείς οι αδύνατοι και αμαρτωλοί άνθρωποι, να περνούμε κρίσεις και δυσκολίες κατά καιρούς, μέσα στην Εκκλησία. Είναι δυνατόν να συμβαίνουν και σκάνδαλα μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Και αυτά γίνονται, διότι στην Εκκλησία είμαστε σε πορεία προς την θέωση και είναι πολύ φυσικό να υπάρχουν οι ανθρώπινες αδυναμίες. Γινόμαστε, αλλά δεν είμαστε θεοί. Όσο όμως και να συμβαίνουν αυτά, εμείς ποτέ δεν θα φύγουμε από την Εκκλησία, διότι στην Εκκλησία έχουμε την μοναδική δυνατότητα να ενωθούμε με τον Θεό.
Όταν π.χ. πηγαίνουμε στον Ναό για να εκκλησιασθούμε, και συναντούμε εκεί ίσως μερικούς που δεν προσέχουν στη ιερά ακολουθία και συζητούν μάλιστα μεταξύ τους, έτσι ώστε και να αποσπούν προς στιγμήν την προσοχή μας απ’ αυτή, έρχεται ένας, εύλογος τάχα, λογισμός που μας λέγει: – «Τι κερδίζεις τελικά που έρχεσαι στην Εκκλησία; Δεν κάθεσαι καλύτερα στο σπίτι σου, όπου θα έχεις και περισσότερη ησυχία και άνεση για να κάνεις προσευχή;».
Εμείς όμως πρέπει με σύνεση να αντιλέξουμε στον πονηρό αυτόν λογισμό:
– «Ναι μεν, θα έχω ίσως περισσότερη εξωτερική ησυχία στο σπίτι μου, αλλά δεν θα έχω την Χάρι του Θεού, να με θεώνει και να με αγιάζει. Δεν θα έχω τον Χριστό, ο Οποίος είναι παρών στην Εκκλησία Του. Δεν θα έχω το άγιο Σώμα Του και το τίμιο Αίμα Του, που ευρίσκονται στον ιερό Ναό Του, επάνω στην αγία Τράπεζα. Δεν θα συμμετέχω στον μυστικό Δείπνο της θείας Λειτουργίας. Θα είμαι αποκομμένος από τους εν Χριστώ αδελφούς μου, με τους οποίους μαζί συναποτελούμαι το σώμα του Χριστού».
Έτσι λοιπόν ότι κι αν συμβεί, εμείς δεν θα φύγουμε από την Εκκλησία, διότι σ’ αυτήν μόνο ευρίσκουμε τον δρόμο της θεώσεως.
π. Γεωργίου Καψάνη, Καθηγούμενου της Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου
Αποστείλετε προτεινόμενο υλικό στο ptheoxaris@yahoo.gr προς ωφέλεια των ψυχών όλων μας!
Συνέχεια Άρθρου ▼
Διδακτική ιστορία (ειδικά για τους ΓΟΧ): Ο σκανδαλισμός του αόμματου Αββά
Ο αββάς ᾽Ιουλιανός δεν μπορούσε να ησυχάσει. Κλεισμένος στο μικρό κελλάκι του, με μόνη συντροφιά του τις λίγες εικόνες του και μερικά βιβλία, βρισκόταν σε μεγάλη αναταραχή. Αυτό που του είχε εμπιστευτεί λίγες ημέρες πρίν ένας γνωστός του καλόγερος, ότι ένας από τους συμμοναστές του στο κοινόβιο που ζούσαν είχε πέσει σε φοβερή αμαρτία κι ότι μαζί του υπήρξε και κάποιος άλλος που τον κάλυπτε, τον είχε κάνει να μην μπορεί ούτε μάτι να κλείσει. ῾Κύριε᾽, έλεγε και ξανάλεγε στην προσευχή του, ῾πώς είναι δυνατόν να έχει κάνει ο αδελφός την αμαρτία αυτή και να μπορεί να βρίσκεται ακόμη στο μοναστήρι σαν να μην τρέχει τίποτε; Και μάλιστα να συνεχίζει να λειτουργεί;᾽ ᾽Αλλά εκείνο που τον τρέλλαινε κυριολεκτικά ήταν το γεγονός ότι, κατά την ελεγμένη πληροφορία, ο ηγούμενος ήξερε την κατάσταση, όπως και ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο πατριάρχης ῾Ιεροσολύμων, και δεν είχαν προβεί σε καμμία ενέργεια για να την διορθώσουν. ῾Μά τι γίνεται;᾽ σκεφτόταν μέσα στην σύγχυση των λογισμών του ο αββάς Ιουλιανός. ῾Χάθηκε πιά η πίστη; Τόσο πολύ έχουν ξεπέσει όλοι τους; ᾽Εδώ μιλάμε όχι για μιά απλή αμαρτία ενός αδελφού, αλλά για την πιό χοντρή, την ίδια την πορνεία. Πόρνευσε ο αδελφός, το έμαθαν ο ηγούμενος και ο Πατριάρχης, και τον κρατάνε ακόμη; ῾Μοιχοί και πόρνοι βασιλείαν Θεού ου κληρονομούσι᾽, λέει ο λόγος του Θεού, κι αυτοί δεν κάνουν τίποτε; ῎Ω, Θεέ μου, τι έχουν ακόμη να δούνε τα μάτια μας!᾽ Χαμογέλασε πικρά με την κατάληξη της σκέψης του ο ᾽Ιουλιανός. ῎Ενιωσε σαν να σφίχτηκε περισσότερο η καρδιά του. ῾Τί έχουν να δούνε τα μάτια μας ακόμη!᾽ αυτοσαρκάστηκε. Τα μάτια του ποτέ δεν είχαν αντικρύσει τον ήλιο. Δεν ήξερε τι θα πεί ημέρα, τι σημαίνει γαλανός ουρανός, ποιά είναι η ανατολή και ποιά η δύση, τι ᾽ναι αυτό που λένε δέντρα, πουλιά, κίνηση ζωής. Γι᾽ αυτόν το μόνο που ίσχυε ήταν το σκοτάδι. Παρ᾽ όλα αυτά όμως χρόνια πιά δεν παραπονιόταν. Γιατί μπορεί να είχε γεννηθεί αόμματος ο ᾽Ιουλιανός, ο Δημιουργός όμως του είχε επιφυλάξει άλλες χαρές, άλλες δυνατότητες, και πάνω από όλα το γεγονός ότι του είχε ανοίξει τα μέσα μάτια της ψυχής, για να βλέπει την ομορφιά του προσώπου ᾽Εκείνου. Ναί, δεν παραπονιόταν χρόνια τώρα ο αββάς. ῾Ο Κύριος τον αντάμειβε με τρόπο που μόνον ᾽Εκείνος ήξερε ν᾽ ανταμείβει τα θεωρούμενα αδικημένα παιδιά Του. Είχε περάσει αρκετούς πειρασμούς ο αββάς, αφότου είχε έλθει σ᾽ εκείνον τον τόπο της άσκησής του. ᾽Αλλά τέτοιον πειρασμό που περνούσε στην προχωρημένη αυτή φάση της ηλικίας του, ποτέ. Κι ας είχε πολλά χρόνια στο κοινόβιο. Θυμήθηκε και πάλι πως ήλθε από την ᾽Αραβία απ᾽ όπου καταγόταν, νεαρός ακόμη, με μεγάλο πόθο να αφιερωθεί στον Θεό, γιατί το μοναστήρι ήταν γνωστό από τον σπουδαίο όσιο που το είχε ιδρύσει, τον όσιο Θεοδόσιο τον κοινοβιάρχη. Και δεν ήταν μόνο η μεγάλη φήμη του αγίου ιδρυτή που τον είχε ελκύσει σ᾽ αυτό, αλλά και οι πολλές ψυχές που είχαν αγιάσει υπό την καθοδήγηση του Γέροντα και των μετέπειτα από αυτόν ηγουμένων, κι ακόμη πιό πολύ το γεγονός ότι ο όλος αέρας του μοναστηριού ῾ανέπνεε᾽ από την παρουσία ᾽Εκείνου που ήλθε στον κόσμο ως άνθρωπος εκεί κοντά, στα άγια χώματα των ῾Ιεροσολύμων, για την σωτηρία του κόσμου, του αρχηγού της πίστης, του Κυρίου ᾽Ιησού Χριστού. Μά, πως ο Θεός επιτρέπει την κατάσταση αυτή σ᾽ έναν τέτοιο αγιασμένο χώρο και μάλιστα στους αγίους Τόπους;᾽ σαν αγκάθι και πάλι ο λογισμός τον σούβλιζε. Κι όσο περνούσαν οι ημέρες, με τρόπο ανεπαίσθητο, σιγά σιγά και ύπουλα, άρχισε να γλιστράει μέσα του κι ο άλλος λογισμός: ῾Δέν είμαι τάχα κι εγώ υπεύθυνος που δεν λέω τίποτε; Που αφήνω την κατάσταση αυτήν την αμαρτωλή να εξελίσσεται; Δεν θα κριθώ κι εγώ το ίδιο γιατί δεν αντιδρώ στην ρύπανση της ᾽Εκκλησίας και του αγίου Ναού Του;᾽ Τα πράγματα σαν να ξεκαθάριζαν στην ψυχή του αββά. ῾῾Η μόνη λύση για να δείξω ότι δεν συμφωνώ, για να τους ταρακουνήσω στην αμαρτία που έχουν όλοι περιπέσει, είναι να διαχωρίσω την θέση μου. Ναί, πρέπει να διακόψω κάθε κοινωνία με τον Μακάριο τον αρχιεπίσκοπο και να σηκωθώ να φύγω από το μοναστήρι που έχει βρωμίσει. Θα γίνω ερημίτης για να λατρεύω τον Θεό μου καθαρά και χωρίς τέτοιους ηθικούς περισπασμούς᾽. Τό σκέφτηκε και έβαλε σ᾽ εφαρμογή το σχέδιό του. Με μεγάλο βάρος στην καρδιά είναι αλήθεια συνέχισε να πηγαίνει στον Ναό για τις ακολουθίες και την Θεία Λειτουργία, αλλά σταμάτησε να κοινωνεί. ᾽Αρνιόταν να δεχτεί ότι γινόταν ακολουθία που ευλογεί ο Κύριος με τέτοιες προϋποθέσεις. Και μάλιστα όταν λειτουργούσε ο...αμαρτωλός παπάς! ῾Η στάση του δεν πέρασε απαρατήρητη. Τον έβλεπαν οι άλλοι μοναχοί, άρχισαν να τον σχολιάζουν, τον κάλεσε μάλιστα και τον ρώτησε κι ο ηγούμενος. ᾽Εκείνος όμως ανένδοτος. Χωρίς να αποκαλύψει τους βαθύτερους λογισμούς του, προφασίστηκε κάποιες δικαιολογίες και συνέχισε την ίδια τακτική. ῾Ο ηγούμενος ξέροντας την ιστορία του, τις κάποιες ιδιοτροπίες του λόγω και της αναπηρίας του, την ταραγμένη συμπεριφορά του, δεν θέλησε να επιμείνει. ῎Αφησε τα πράγματα στην κρίση και το έλεος του Θεού. ῾῾Ο χρόνος θα τον συνεφέρει᾽, σκέφτηκε. Τά πράγματα οδηγούνταν σε αδιέξοδο για τον αββά ᾽Ιουλιανό, τον άραβα, τον αόμματο. Οι λογισμοί του τον βάραιναν σε σημείο που δεν μπορούσε πιά να καθήσει μέχρι το τέλος των ακολουθιών. Κι όταν πιά είχε αποφασίσει την οριστική έξοδό του από το μοναστήρι αλλά και από την ᾽Εκκλησία των ῾Ιεροσολύμων, ο Θεός τον λυπήθηκε. ῾Η ψυχή του ήταν καλοπροαίρετη, γι᾽ αυτό και του υπέβαλε τον λογισμό να ρωτήσει κάποιον άλλον για ό,τι συνέβαινε που του είχε εμπιστοσύνη. ῾Μά, βέβαια, πως δεν το σκέφτηκα νωρίτερα;᾽ αναφώνησε στο κελλί του ο αββάς. ῾Θά με καθοδηγήσει πρός επιβεβαίωση των αποφάσεών μου ο μεγάλος Γέροντας που και άλλοτε τον είχα συμβουλευτεί: ο Συμεών που βρίσκεται στο Θαυμαστόν ῎Ορος. Δεκαετίες ολόκληρος ο Γέροντας βρίσκεται στην άσκηση και μάλιστα με την χάρη που του δίνει ο Κύριος πάνω σ᾽ έναν στύλο. Ποιός δεν ξέρει τον φωτισμό που έχει, το διορατικό και προορατικό του χάρισμα; Ποτέ δεν έχει πέσει έξω ο άγιος αυτός. Ναί, ό,τι αυτός μου πεί, αυτό και θα κάνω. ῾Ο λόγος του θα είναι για μένα η βουλή του Θεού᾽. ῎Ενιωσε μιά γλύκα στην καρδιά ο ᾽Ιουλιανός με την απόφασή του αυτή και για πρώτη φορά μετά από αρκετό καιρό οι λογισμοί του ησύχασαν.
Κάλεσε έναν γνωστό του καλόγερο και τον παρακάλεσε να του κάνει την εξυπηρέτηση. ῾Υπαγόρευσε γραπτό μήνυμα στον μεγάλο Γέροντα: ῾᾽Αββά Συμεών, ζητώ ταπεινά την ευχή σου. Είμαι τυφλός και δεν μπορώ να πάω πουθενά ούτε κι έχω κάποιον που να μπορεί να με περιποιηθεί. Σε ερωτώ λοιπόν με τον αδελφό που έχει έλθει: ῎Εχω κάνει καλά που έχω διακόψει την μυστηριακή κοινωνία με τον αρχιεπίσκοπο των ῾Ιεροσολύμων Μακάριο; Και το λέω αυτό, γιατί κι εσύ θα συμφωνήσεις μαζί μου, πατέρα μου. Και ο Μακάριος και ο ηγούμενος ξέρουν για έναν αδελφό του μοναστηριού που πόρνευσε και για έναν άλλον που ορκίστηκε μαζί του. Λοιπόν, είναι δυνατό να είμαι μαζί τους, ενώ έχουν συμβεί αυτά; Σε τι ᾽Εκκλησία θα ανήκω, αν εξακολουθήσω να λειτουργούμαι μαζί τους και να κοινωνώ από το ίδιο άγιο Ποτήριο;᾽ Περίμενε με μεγάλη αγωνία την απάντηση ο ᾽Ιουλιανός, μολονότι ήταν βέβαιος γι᾽ αυτήν. Και ο όσιος ασφαλώς θα του υποδείκνυε τον δρόμο της εξόδου. ῎Αρχισε να ψηλαφά το κάθε τι μέσα στο μοναστήρι με νοσταλγία, σαν να το έκανε για τελευταία φορά. Περιδιάβαινε με το μπαστουνάκι του το κάθε δρομάκι, ανάπνεε βαθιά την ατμόσφαιρα, άκουγε και τον παραμικρότερο ήχο. ῞Ο,τι και να συνέβαινε τον τελευταίο καιρό που τον είχε ταράξει, το μοναστήρι αυτό, το σπουδαίο και τρανό ήταν το σπιτικό του. ῾Μά, η αλήθεια για την πίστη και την καθαρότητα της Εκκλησίας είναι πάνω από όλα᾽ καθησύχαζε τον λογισμό του κι έπαιρνε και πάλι σιγά σιγά τον δρόμο για το ακριανό φτωχικό κελλί του και να κάνει μόνος και απερίσπαστος τον κανόνα του. ῾Η απάντηση του οσίου Συμεών πράγματι δεν άργησε να έλθει. ῾Ο αδελφός που είχε αναλάβει την εξυπηρέτηση του ᾽Ιουλιανού δεν καθυστέρησε πουθενά. ῾Ο άγιος Γέροντας που ζούσε κοντά στην ᾽Αντιόχεια, εννιά μίλια περίπου έξω από την πόλη, διάβασε το μήνυμα του ταραγμένου αββά, άκουσε και προφορικά τον αδελφό που του διαμηνούσε την κατάσταση κι έγραψε αμέσως και το δικό του μήνυμα. Σαν κεραυνός έπεφταν τα λόγια του ανθρώπου του Θεού στον ᾽Ιουλιανό, όταν πήρε το σημείωμα κι άρχισε να του το διαβάζει ο μοναχός. ῾Γέροντα ᾽Ιουλιανέ, εύχομαι κάθε καλό σε σένα από τον Κύριο. ῾Η συμβουλή μου σε ό,τι με ρωτάς είναι σαφής και απόλυτη: μη διανοηθείς να αναχωρήσεις από το μοναστήρι σου ούτε πολύ περισσότερο να θελήσεις να αποσχιστείς από την αγία ᾽Εκκλησία. Γιατί η ᾽Εκκλησία, αββά, δεν είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα ώστε να ρυπαίνεται ή να αγιάζεται από την διάθεση ή τις πράξεις των ανθρώπων. Η ᾽Εκκλησία είναι του Χριστού, είναι το σώμα ᾽Εκείνου, γι᾽ αυτό και η αγιότητά της λόγω ακριβώς Αυτού είναι δεδομένη, ῾μή έχουσα σπίλον ή ρυτίδα ή τι των τοιούτων᾽ καθώς λέει ο απόστολος. Είτε λοιπόν εμείς οι πιστοί είμαστε υπάκουοι στον Θεό είτε όχι η ᾽Εκκλησία δεν επηρεάζεται. ῎Αν οι άνθρωποι καθόριζαν την ποιότητα της ᾽Εκκλησίας ποιός θα μπορούσε να εγγυηθεί για την αγιότητά της; ᾽Απολύτως κανείς. Μόνον ένας που απιστεί ως πρός την φύση της ᾽Εκκλησίας ως σώματος του Χριστού θα μπορούσε να σκεφτεί ότι αυτή εξαρτάται από εμάς. ῎Οχι, λοιπόν, πάτερ, η ᾽Εκκλησία δεν έχει κανένα κακό κι ούτε κανείς την ρυπαίνει, κι αυτό όχι εξαιτίας μας αλλά λόγω της χάρης του Κυρίου μας ᾽Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού᾽. Σταμάτησε ο αδελφός την ανάγνωση. ῾Ο αββάς ᾽Ιουλιανός είχε γείρει στο κάθισμά του και δάκρυα καυτά έβρεχαν το πρόσωπό του. Αισθάνθηκε μιά βαθιά συμπόνια για τον αόμματο αυτόν καλόγερο που μετά τόσα χρόνια άσκησης και καλογερικής ζωής περνούσε έναν τόσο μεγάλο προσωπικό πειρασμό. ῾Γέροντα, να συνεχίσω; Γράφει και κάτι ακόμη᾽, είπε με συστολή ο καλόγερος που είχε αναλάβει την αποστολή. Βλέποντας τον ᾽Ιουλιανό να κουνά θετικά το κεφάλι του συνέχισε. ῾Πρόσεξε, αδελφέ μου,᾽ έλεγε παρακάτω ο όσιος, ῾γιατί ο Πονηρός βάλθηκε με τα εκ δεξιών βέλη του να σε πλανέψει. Με την απόφασή σου να διακόψεις την κοινωνία σου με τον Πατριάρχη και να φύγεις από το μοναστήρι αποδεικνύεις ότι δεν πιστεύεις στην ᾽Εκκλησία όπως την ομολογούμε στο άγιο σύμβολο των Πατέρων μας, ότι είναι ῾μία, αγία, καθολική και αποστολική᾽. Την υποβιβάζεις κι εσύ στα μέτρα τα δικά μας κι έτσι χωρίς να το καταλαβαίνεις ίσως χάνεις την δυνατότητα της σωτηρίας.Συγχώρησέ με, αδελφέ μου, αλλά έχω και κάτι άλλο να σου πώ που μου το αποκαλύπτει από εδώ που είμαι ο Κύριος. Να ξέρεις ότι όποιος κι αν λειτουργεί στο μοναστήρι σου, σπουδαίος ή όχι στην πνευματική ζωή, η λειτουργία λογίζεται τέλεια και το Πνεύμα του Θεού υπερίπταται στην αγία Τράπεζα και μεταβάλλει το ψωμί και το κρασί σε σώμα και αίμα Κυρίου αντίστοιχα, γιατί έχετε εκεί στο κοινόβιο κάποιον γέροντα στο όνομα Πατρίκιο. Αυτός ο γέροντας κάθεται έξω από το ιερό, χαμηλότερα από όλους, κοντά στο δυτικό τοίχο της εκκλησίας. Λέει λοιπόν κι αυτός την ευχή της προσκομιδής και δική του λογίζεται από τον Θεό η αγία αναφορά. ᾽Αββά ᾽Ιουλιανέ, καταλαβαίνεις λοιπόν γιατί δεν πρέπει ποτέ να φύγεις από το μοναστήρι σου. Εύχομαι για σένα ο Κύριος να σε χαριτώνει σε όλα᾽. ῎Αχνα δεν έβγαζε από τα χείλη του ο ᾽Ιουλιανός. Τα λόγια του οσίου Συμεών ήταν γι᾽ αυτόν τα ίδια τα λόγια του Θεού. Με κόπο πολύ από το ψυχικό τράνταγμα που είχε υποστεί ευχαρίστησε τον αδελφό που κοπίασε πρός χάρη του. ᾽Εκείνος πήρε την ευχή του κι έφυγε. ῾Ο αββάς δεν προβληματίστηκε ιδιαίτερα. Μετά από θερμή προσευχή μετανοίας στον Κύριο και την Θεοτόκο, έσυρε το ίδιο βράδυ τα πόδια του και κτύπησε την θύρα του ηγουμένου. Γονατιστός και με δάκρυα πολλά εξομολογήθηκε τους λογισμούς του, την απόφαση για φυγή του, την απιστία του ως πρός την ᾽Εκκλησία. ῾Ο ηγούμενος γονάτισε κι αυτός δίπλα του, τον αγκάλιασε σφιχτά, του διάβασε την συγχωρητική ευχή, του έδωσε τις κατάλληλες συμβουλές. Μά και για τον ηγούμενο ήταν αποκάλυψη η εξομολόγηση του ᾽Ιουλιανού. Γιατί μέσω αυτού και της επικοινωνίας του με τον όσιο Συμεών κατάλαβε τον θησαυρό που κρύβανε μέχρι τώρα στο μοναστήρι τους. Ο Γέροντας Πατρίκιος. ῾Ο άνθρωπος του Θεού. Ήξερε βέβαια το πόσο κοντά στον Θεό ήταν, όταν τον δέχτηκε ως υποτακτικό στο κοινόβιο σε ηλικία πάνω από εκατό ετών. ᾽Αρνήθηκε στην αρχή ο ηγούμενος. Πως να δεχτεί έναν υπέργηρο ιερομόναχο, όταν μάλιστα αυτός ήταν ηγούμενος στο μοναστήρι του ᾽Αβαζάνου και άφησε την ηγουμενία, επειδή φοβήθηκε, του είπε τότε, την κρίση του Θεού; Πρόσπεσε ο ίδιος και φίλησε τα αγιασμένα πόδια του Πατρικίου. ῎Ενιωθε ότι ήταν ανάξιος όχι να είναι αυτός ο ηγούμενος ενός τέτοιου ανθρώπου, αλλ᾽ ούτε κάν ο υποτακτικός του. ᾽Επέμενε όμως ο μεγάλος Γέροντας, του είπε ότι ο Θεός του έδωσε σημάδι, κι έτσι κάμφθηκε. ᾽Εκεί όμως που πραγματικά ῾έλιωσε᾽ ο ηγούμενος, ήταν όταν άκουσε την δικαιολογία της παραίτησης του Πατρικίου: ῾῾Η διαποίμανση των λογικών ψυχών᾽, του είπε, ῾είναι έργο των μεγάλων ανδρών. ᾽Εγώ νιώθω ανάξιος για κάτι τέτοιο. Το μόνο που μου ταιριάζει είναι η υπακοή, γιατί κρίνω ότι αυτό ωφελεί περισσότερο την ψυχή μου᾽. Τά δάκρυα ευγνωμοσύνης δεν έπαψαν να ρέουν έκτοτε και στον αόμματο αββά ᾽Ιουλιανό αλλά και στον ηγούμενο. ῾Ο Γέρων Πατρίκιος λειτουργούσε ως ο ῾μαγνήτης᾽ του Θεού. Αυτός πιά για όσο διάστημα ζούσε θα ήταν το πρότυπο της ζωής όλων. Ο Θεός είχε μιλήσει μέσα από τον άγιό του, τον Συμεών τον εν τώ Θαυμαστώ όρει. Πηγή Έχεις παιδιά..; Βρες Οδηγίες ΕΔΩ για Χριστιανική Ανατροφή! Χαλάρωσε με... Ένα Βίντεο ΕΔΩ!
Συνέχεια Άρθρου ▼
Ανέκαθεν δεν έλειψαν τα ζιζάνια, ούτε θα λείψουν από τον σίτον
Ανέκαθεν δεν έλειψαν τα ζιζάνια, ούτε θα λείψουν από τον σίτον. Υπήρξαν ψευδοπροφήται, υπήρξαν όμως και αληθείς προφήται, υπήρξαν ψευδαπόστολοι αλλά και αληθείς απόστολοι, ψευδοδιδάσκαλοι αλλά και αληθείς διδάσκαλοι, και σήμερον υπάρχουν ψευδοκληρικοί, και ιερείς και αρχιερείς της αισχύνης, υπάρχουν όμως και αληθείς και γνήσιοι αρχιερείς, ιερείς και μοναχοί και ελπίζω και πιστεύω ότι δεν θα εκλείψουν οι εκλεκτοί, έως της συντελείας του αιώνος, με την διαφοράν ότι είνε ολίγοι, αλλά και ο Κύριος είπεν, ότι πολλοί εισι οι κλητοί, ολίγοι δε οι εκλεκτοί και ολίγοι οι σωζόμενοι (Ματθ. 20,16). Επειδή είναι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν και ολίγοι οι βαδίζοντες αυτήν· πλατεία δε και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την αιώνιον κόλασιν και πολλοί οι βαδίζοντες αυτήν (Ματθ. 7,13-14). Οσιος Φιλόθεος Ζερβάκος(Επιστολή 61 Φιλόθεος Γραφίδα 1 σελ. 269-270)
Κατασκευή του γλυπτού του μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη
Κατασκευή του γλυπτού του μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Φωκίων Ρωκ με επίβλεψη του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη.Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 25 Μαρτίου 1932...πηγή
Το Πάσχα είναι η
γιορτή μιας άλλης χαράς: αυτής που μας δείχνει ότι ο θάνατος νικήθηκε και ότι
μας περιμένει η βασιλεία του Θεού, στην οποία ο Χριστός συμπεριλαμβάνει τον όλο
άνθρωπο, και την ψυχή και το σώμα. Γι’ αυτό και το Πάσχα χαρακτηρίζεται ως
«λύτρον λύπης». Ο Χριστός, με τον
σταυρό, την ταφή και την ανάστασή Του έδωσε τον εαυτό Του λύτρο στον θάνατο και
μας ελευθέρωσε. Με την ενανθρώπησή Του καταστάθηκε ο Θεός που έγινε άνθρωπος,
δεν μεταμορφώθηκε σε άνθρωπο, αλλά
ενώθηκαν στο πρόσωπό Του η θεία και
ανθρώπινη φύση. Ο Θεός δεν είναι
απρόσιτος και αμέθεκτος καθότι άλλης υπόστασης από τον άνθρωπο, αλλά επειδή
έγινε άνθρωπος μας δίνει τη δυνατότητα να γίνουμε θεοί κατά χάριν. Και ο τρόπος
της θέωσης είναι ο τρόπος της νίκης κατά του θανάτου, διά της αγάπης που
γίνεται θυσία. Ερχόμενος στο σκοτάδι του Άδη, ο Χριστός γίνεται το φως και η
ζωή των ανθρώπων. Όσοι θέλουν να αγαπήσουν, να ανοίξουν έτσι την ύπαρξή τους
στην αγάπη του Θεού, λύνουν το αίνιγμα
του θανάτου και ξεκινούν τον τρόπο και
τη ζωή της ανάστασης: αρχικά με την ψυχή τους που κοινωνεί τη χάρη του Θεού
στο πρόσωπο του Χριστού, εν τω ουρανώ,
και μετά την Δευτέρα Παρουσία ψυχοσωματικά, στην πληρότητα της ύπαρξης που θα
ζει τον καινούργιο ουρανό και την καινούργια γη, της αιωνιότητας.
«Λύτρον λύπης» το
Πάσχα. Η λύπη έχει να κάνει με τη
φθαρτότητα. Με το μίσος. Με την νοσταλγία ενός Παραδείσου, ο οποίος, στα
κατάβαθα της ύπαρξής μας, είναι μία ανάμνηση που δεν χάνεται. Είναι
ενσωματωμένη η μνήμη αυτή στο γονίδιο του Θεού, στο γονίδιο της αναζήτησης της
όντως αλήθειας, σ’ αυτό που ονομάζουμε θρησκευτικότητα. Και ο Παράδεισος που
νοσταλγούμε δεν κερδίζεται, αν δεν δοθεί ως λύτρο ο θάνατός μας. Διότι όσο
υπάρχουμε το κακό θα παραμένει αθάνατο και επάνω μας και επάνω στον κόσμο. Όταν
τελειωθούμε, διά της εξόδου μας από τη ζωή αυτή, τότε το κακό παύει να μας
αγγίζει. Η λύπη κανονικά δεν θα έπρεπε να είναι για τον θάνατο, αλλά για το
κακό και την αμαρτία, για την αίσθηση ότι είμαστε θεοί που θα πρέπει να ζήσουμε
για πάντα, γιατί ο Θεός μας το χρωστά, ενώ η ζωή μας λέει ότι το τέρμα μπορεί
να γίνει πέρασμα, αρχή, Πάσχα αληθινό. Κι έπρεπε ο Χριστός να γίνει ο Ίδιος το
λύτρο για τη λύπη, ώστε να ανατείλει η χαρά.
Ζούμε σε έναν
κόσμο όπου όλα μοιάζουν να υμνούν τη ζωή, χωρίς όμως όλα να είναι ζωή. Οι
άνθρωποι παλεύουμε για τα αγαθά μας, για τις απολαύσεις μας, για την μετοχή μας
σε ό,τι αυτός ο πολιτισμός τάζει ότι είναι ευτυχία, χωρίς όμως να νιώθουμε ότι
καραδοκεί η λύπη του θανάτου πίσω από κάθε τι, καθότι δεν μπορεί να κρατήσει. «Η
στιγμή περνάει και χάνεται και η ζωή ποτέ δεν πιάνεται» (Σταμάτης Σπανουδάκης).
Μόνο η σχέση με τον Χριστό, όταν γίνεται αγάπη, δίνει νόημα διάρκειας. Διότι η
αγάπη κάνει τις στιγμές μας αληθινά όμορφες, που μπορούμε να τις συνεχίσουμε ή,
ακόμη κι αν έχουν όριο, να μας κάνουν να νιώσουμε την πληρότητα της σχέσης με
τον Θεό που μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε ύπαρξη αθάνατη κατά χάριν, στην οδό του
φωτός και της αληθινής ομορφιάς. Κι από κει ξεκινά η χαρά που δεν τελειώνει.
Χριστός Ανέστη!
π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
"Μην πιέζετε τα παιδιά σας. Αυτό που
θέλετε να τους πείτε, να το λέτε με την προσευχή σας. Τα παιδιά δεν ακούν με τα
αυτιά, αλλά μόνο όταν έρχεται η θεία χάρις και
τα φωτίζει, τότε ακούνε αυτά που θέλουμε να τους πούμε. Όταν θέλετε
να πείτε κάτι στα παιδιά σας, πέστε τα στην Παναγία και
αυτή θα ενεργήσει. Η προσευχή σας αυτή θα γίνει ζωογόνος πνοή,
σαν το πνευματικό χάδι, που αγκαλιάζει τα παιδιά και τα έλκει.
Τέτοια προσευχή, λοιπόν, χρειάζονται τα παιδιά.
Προσευχή θερμή, διαρκή, επίμονη, κι ο Θεός θα κάνει το θαύμα Του και θα τα ελευθερώσει από
αυτό που τα κρατά δεμένα. Με την αγιότητα των γονιών, τα παιδιά θα βρουν το
σωστό δρόμο. Πολιορκήστε τα με τις προσευχές σας!”
Γογγυσμός κατά του Θεού δεν είναι μόνο κρίση του Θεού αλλά και κατάκρισή του
«Ο Θεός φέρεται σε μας σαν σε πραγματικούς υιούς του, τους οποίους
τιμωρεί για το καλό τους. Τις θλίψεις που μας στέλνει ο Κύριος εμείς πρέπει να
τις υποδεχόμαστε έτσι όπως μας το λέει ο άγιος απόστολος Πέτρος: «Ταπεινώθητε
ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, ίνα υμάς υψώση εν καιρώ» (Α' Πετρ. 5,
6). Αν δεν μπορούμε, παρ' όλες τις προσπάθειές μας, να κατανοήσουμε για
ποιο λόγο μας στέλνονται από το Θεό οι θλίψεις, τότε ας ταπεινωθούμε κάτω
από το δυνατό χέρι του Θεού και θα μας ανυψώσει στον κατάλληλο καιρό, για να
καταλάβουμε τους δρόμους του με τους οποίους μας οδηγεί σ' αυτόν το
σκοπό. Πρέπει με πολλή ταπείνωση και
χωρίς τον παραμικρό γογγυσμό να δεχόμαστε όλες τις δοκιμασίες και τις θλίψεις,
που μας στέλνονται από το Θεό, έχοντας την ταπεινή πεποίθηση ότι μ' αυτά ο Θεός
μας κατευθύνει και όχι ότι ξεσπά επάνω μας την οργή του. Διότι ο ίδιος δια του
στόματος του προφήτη Ησαΐα είπε: «Δεν είμαι πια μ' αυτό οργισμένος» (Ήσ. 27,
4). Ενώ εμείς, συνήθως, νομίζουμε ότι ο Κύριος είναι οργισμένος μαζί μας και
γι' αυτό μας στέλνει τις θλίψεις. Όχι. Πάντοτε να θυμάστε ότι στο Θεό δεν
υπάρχει οργή. «Ο Θεός αγάπη εστίν» (Α' Ιω. 4, 8). Και η τέλεια αγάπη
είναι ξένη προς την οποιαδήποτε αδικία.
Αλλά πολλές φορές, όταν ο Θεός μας δίνει ένα σοβαρό χτύπημα, δια του
οποίου μας ταπεινώνει για να μας υψώσει αργότερα, εμείς γογγύζουμε κατά του
Θεού. Καταλαβαίνετε, όμως, πόσο βαριά αμαρτία είναι ο γογγυσμός κατά του
Θεού; Όταν γογγύζουμε κατά του Θεού, αυτό
σημαίνει ότι Τον θεωρούμε άδικο, θεωρούμε ότι Αυτός δεν μας φέρεται
σωστά και θα έπρεπε να μας φερθεί κατά έναν διαφορετικό τρόπο. Όμως δεν είναι
βαριά αμαρτία να κατηγορούμε το Θεό για αδικία και να Τον συκοφαντούμε;
Βλέπετε, λοιπόν, πόσο βαριά αμαρτία είναι ο γογγυσμός κατά του Θεού. Γι' αυτό
«εν φόβω τον της παροικίας υμών χρόνον αναστράφητε» (Α' Πέτρ. 1,
17). Πρέπει να προσέχουμε πολύ τα λάθη και τα εμπόδια στην πορεία μας προς
τη Βασιλεία των Ουρανών. Αλλά περισσότερο απ' όλα τα αλλά πρέπει να φοβόμαστε
να μην παραβαίνουμε τη μεγάλη εντολή του Χριστού: «Μη
κρίνετε, ίνα μη κριθήτε» (Μτ. 7, 1). Και
γογγυσμός κατά του Θεού δεν είναι μόνο κρίση του Θεού αλλά και κατάκρισή του.
Ας αφήσουμε την κρίση αυτή σ' εκείνους τους δυστυχείς ανθρώπους που
εκούσια καταστρέφουν τον εαυτό τους. Τους οποίους ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός
δεν τους διορθώνει ούτε τους τιμωρεί, επειδή είναι αδιόρθωτοι και
αθεράπευτοι. Εμείς μόνο να ζητάμε την βοήθειά του για το δρόμο της
σωτηρίας μας, να Τον δοξολογούμε και να Τον τιμούμε πάντοτε μαζί με τον
άναρχο Πατέρα του και το Άγιο Πνεύμα. Αμήν».
Απόσπασμα
Αγ. Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας
("ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ", Αγίου Λουκά
Αρχιεπισκόπου Κριμμιας, τ. Α', εκδ. "Ορθόδοξος Κυψέλη", Θεσσαλονίκη)
Ο Άγιος Πορφύριος μας έλεγε: «Ό,τι κι αν συμβεί στην πατρίδα μας, η Ελλάδα είναι γη του Αναστάντος Χριστού, η αγαπημένη του Κυρίου…»
Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτηςπ. Ανανίας Κουστένης: Ο Άγιος μας έλεγε:
Όταν έχετε δυσκολίες, είτε προσωπικές, είτε εθνικές, είτε
οικογενειακές να σκέφτεστε ότι η Ανάσταση του Χριστού έγινε, συνετελέσθη
κι αυτό δεν ανακαλείται στους αιώνες των αιώνων…. Αφού έγινε το
ακατόρθωτο, το πιο δύσκολο για τον άνθρωπο, τότε όλα τα άλλα δύσκολα
έρχονται δεύτερα.Όσοι ΄΄σταυροί΄΄ κι αν βρεθούν στη
ζωή μας, ό,τι κι αν συμβεί στην πατρίδα μας, η Ελλάδα είναι γη του
Αναστάντος Χριστού, η αγαπημένη του Κυρίου, διότι η Ελλάδα αγάπησε και
αγαπά την Ανάσταση του Χριστού.Ηπατρίδα μας, καθώς και η οικουμένη βρίσκονται σε δύσκολες ώρες. Και
εκείνοι που θέλουν να κάνουν τα αφεντικά και να ορίζουν τις τύχες των
κρατών, των λαών και των εθνών, ένα να ξέρουν και να γνωρίζουν, πως
αφέντης του κόσμου και των εθνών όλων, αλλά και της κάθε ψυχής είναι ο
Αναστάς εκ νεκρών Ιησούς Χριστός, το εσφαγμένο Αρνίο.
Το μέλλον του κόσμου ανήκει πιά στην Ανάσταση.Και η Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι η Εκκλησία της Αναστάσεως.
Πάσχα σημαίνει πέρασμα και διάβαση, πέρασμα από το σκοτάδι στο Φώς,
από τον θάνατο στη Ζωή, από την αμαρτία στη Χάρη, από τον άδη και τη γή
στον Παράδεισο και τη Θεία Βασιλεία. Και όλα αυτά έγιναν διά της
Αναστάσεως του Κυρίου. Εκείνος δεσπόζει παντού και το φώς του λάμπει και
εξουσιάζει τα πάντα και καταυγάζει τα σύμπαντα, «νύν πάντα πεπλήρωται
φωτός, ουρανός τέ και γή και τα καταχθόνια» μας λέγει ο ιερός Δαμασκηνός
την κυριώνυμη ημέρα της Αναστάσεως με τον υπέροχο κανόνα του, που είναι
όντως ένα τραγούδι, είναι ένα πανηγύρι, μια αποθέωση. Ας το διαβάζουμε
αυτές τις ημέρες και ας λατρεύουμε με αυτόν τον κανόνα τον Αναστάντα
Χριστό μας.
***«Μεγάλη ανάσα η Ανάστασις του Χριστού! Και
μάλιστα για δύσκολες και Γολγοθαϊκές ώρες στη ζωή μας την προσωπική και
ατομική και τη συλλογική. Είναι μεγάλη δύναμη. Είναι η απάντηση σ’ όλες
τις δυσκολίες. Και η λύση. ‘Εστω κι αν κάποια πράγματα φαίνεται να μη
λύνονται. Φαίνεται να μην αίρονται. Και παραταύτα και λύνονται και
αίρονται. Προς το συμφέρον του καθενός. Άλλωστε η Εκκλησία μας μας λέει
κάθε μέρα «Τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών.»
Όλη μας η πίστη, η αγία μας Εκκλησία και τα πάντα στηρίζονται στην Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γι’ αυτό είναι το θεμέλιον και το επιστέγασμα της αγίας πίστεώς μας η Ανάστασις του Φιλανθρώπου Χριστού μας.***Άλλοτε ο Γέροντας έλεγε:
-Το Έθνος μας, το Γένος μας θα μεγαλώσει, θα δοξαστεί, θα απλωθεί και
θα βοηθήσει. Θα ωφελήσει για μια ακόμη φορά και τον εαυτό του και τον
κόσμο όλο, μέσω της Ορθοδοξίας αλλά και της αρχαίας σοφίας. Έχει κάποιον
άνθρωπο ο Χριστός τον οποίο θα στείλει την κατάλληλη ώρα, για να
βοηθήσει και το Έθνος μας αλλά και την Ευρώπη και τη Μικρασία και όλα
εκείνα τα μέρη. Δεν είναι ορφανή η Ευρώπη; Περιμένουνε κι αυτοί
την Ανάσταση. Περιμένουν και καρτερούν την Ανάσταση! Τον Αναστάντα, για
να Τον γνωρίσουνε και να γνωρίσουνε και τη δύναμη της Αναστάσεως Του. Θα
φέρει ο Θεός έναν άνδρα μεγάλο και σπουδαίο να ενώσει όλους τους
Έλληνες στο όνομα του Χριστού, στο όνομα της Ορθοδοξίας. Και να λάμψει
πάλι η Ελληνορθοδοξία και να φωτίσει έθνη και λαούς. Να μεγαλουργήσει ο
Ελληνισμός και να μεγαλουργήσει στο όνομα του Αναστάντος Χριστού και του
Ελληνορθόδοξου μεγαλείου!
Ο Άγιος έκλαιγε για την Ελλάδα από το 1981. Έκλαιγε μέρες για την Ελλάδα!…
*Μαρτυρία π. Ανανία Κουστένη
ΘΑΝΑΤΟΥ ΕΟΡΤΑΖΟΜΕΝ ΝΕΚΡΩΣΙΝ… Αντί άλλης Πασχάλιας ευχής, θα σας μεταφέρω τα χαρμόσυνα αναστάσιμα βιώματα του μακαριστού γέροντα Αγίου Πορφυρίου, όπως τα έζησα μιά Τρίτη Διακαινησίμου στο κελλάκι του. + Γεώργιος Παπαζάχος, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Μετά την καρδιολογική εξέταση και το συνηθισμένο καρδιογράφημα, με παρεκάλεσε να μη φύγω. Κάθησα στο σκαμνάκι κοντά στο κρεββάτι του. Έλαμπε από χαρά το πρόσωπό του. Με ρώτησε: – Ξέρεις το τροπάριο που λέει Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν; – Ναί, γέροντα, το ξέρω. – Πές το. Άρχισα γρήγορα-γρήγορα: Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν, Άδου την καθαίρεσιν, άλλης βιοτής, της αιωνίου, απαρχήν˙ και σκιρτώντες υμνούμεν τον αίτιον, τον μόνον ευλογητόν των πατέρων Θεόν και υπερένδοξον. – Το κατάλαβες; – Ασφαλώς το κατάλαβα. Νόμισα πως με ρωτάει για την ερμηνεία του.Έκανε μία απότομη κίνηση του χεριού του και μου είπε: – Τίποτε δεν κατάλαβες, βρέ Γιωργάκη Εσύ το είπες σαν βιαστικός ψάλτης. Άκου τι φοβερά πράγματα λέει αυτό το τροπάριο: Ο Χριστός με την Ανάστασή Του δεν μας πέρασε απέναντι από ένα ποτάμι, από ένα ρήγμα γής, από μιά διώρυγα, από μιά λίμνη ή από την Ερυθρά θάλασσα. Μάς πέρασε απέναντι από ένα χάος, από μία άβυσσο, που ήταν αδύνατο να την περάσει ο άνθρωπος μόνος. Αιώνες περίμενε ο κόσμος αυτό το Πάσχα, αυτό το πέρασμα. Ο Χριστός μας πέρασε από τον θάνατο στη ζωή. Γι’ αυτό σήμερα θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν, άδου την καθαίρεσιν. Χάθηκε ο θάνατος. Το κατάλαβες; Σήμερα γιορτάζουμε την απαρχή της άλλης βιοτής, της αιωνίου, της ζωής κοντά Του. Μίλαγε με ενθουσιασμό και βεβαιότητα. Συγκινήθηκε. Σιώπησε για λίγο και συνέχισε πιό δυνατά: – Τώρα δεν υπάρχει χάος, θάνατος, νέκρωση, Άδης. Τώρα όλα είναι χαρά, χάρις στην Ανάσταση του Χριστού μας. Αναστήθηκε μαζί Του η ανθρώπινη φύση. Τώρα μπορούμε κι εμείς να αναστηθούμε, να ζήσουμε αιώνια κοντά Του Τι ευτυχία η Ανάσταση Και σκιρτώντες υμνούμεν τον αίτιον. Έχεις δεί τα κατσικάκια τώρα την άνοιξη να χοροπηδούν πάνω στο γρασίδι; Να τρώνε λίγο από τη μάνα τους και να χοροπηδούν ξανά; Αυτό είναι το σκίρτημα, το χοροπήδημα. Έτσι έπρεπε κι εμείς να χοροπηδούμε από χαρά ανείπωτη για την Ανάσταση του Κυρίου μας και τη δική μας. Διέκοψε και πάλι τον λόγο του. Ανέπνεα μιά ευφρόσυνη ατμόσφαιρα. – Μπορώ να σου δώσω μιά συμβουλή; συνέχισε. Σέ κάθε θλίψη σου, σε κάθε αποτυχία σου, σε κάθε πόνο σου, να συγκεντρώνεσαι μισό λεπτό στον εαυτό σου και να λές αργά-αργά αυτό το τροπάριο. Θά βλέπεις ότι το μεγαλύτερο πράγμα στη ζωή σου -καί στη ζωή του κόσμου όλου- έγινε. Η Ανάσταση του Χριστού, η σωτηρία μας. Και θα συνειδητοποιείς ότι η αναποδιά που σου συμβαίνει είναι πολύ μικρή για να χαλάσει τη διάθεσή σου. Μού ʹσφιξε το χέρι, λέγοντας: Σού εύχομαι να σκιρτάς από χαρά, κοιτάζοντας πίσω σου το χάος από το οποίο μας πέρασε ο Αναστάς Κύριος, ο μόνος ευλογητός των Πατέρων. Ψάλλε τώρα και το Χριστός Ανέστη!
ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης
ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης(Αποσπάσματα ομιλίας κατά την εορτή του αγίου Γεωργίου)Σήμερα όταν λέμε μάρτυς, εννοούμε εκείνον ο οποίος βασανίσθηκε για τον Χριστό. Αλλά η αρχική σημασία της λέξεως «μάρτυς» είναι άλλη. Μάρτυς είναι εκείνος ο οποίος δίνει μαρτυρία για κάτι. Καί οι άγιοι Μάρτυρες λέγονται μάρτυρες, διότι έδωσαν μαρτυρία, έδωσαν βεβαίωση, για κάτι που προσωπικώς είχαν γνωρίσει. Διότι ο μάρτυς καταθέτει για κάτι, για το οποίο προσωπικώς έχει λάβει γνώσι. Μάρτυς του Θεού Πατρός είναι ο Ιησούς Χριστός, όπως λέει η Αποκάλυψις· «ο μάρτυς ο πιστός και αληθινός», διότι ο Ιησούς Χριστός εμαρτύρησε περί του Πατρός. «Εκείνος εξηγήσατο», κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη. Εν συνεχεία αυτός ο αληθινός και πιστός μάρτυς του Πατρός, ο Κύριός μας και Θεάνθρωπος Ιησούς, έδωσε εντολή στους αγίους Αποστόλους και τους Μαθητάς Του όλων των αιώνων, «καί έσεσθέ μοι μάρτυρες έν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γής». Άρα λοιπόν κάθε Χριστιανός έχει λάβει εντολή από τον Χριστό να είναι μάρτυς του Χριστού, του Θεανθρώπου Κυρίου μας. Καί να μαρτυρή, να βεβαιώνη αυτό το οποίο είδε πλησίον του Χριστού. Και εκείνο το οποίο βλέπει ο άνθρωπος, όταν είναι πλησίον του Χριστού, είναι τούτο, ότι ο Χριστός είναι ο Σωτήρ, είναι ο Λυτρωτής, είναι η αληθής Θεάνθρωπος. Αυτό είδαν οι Απόστολοι και αυτό εμαρτύρησαν.Αδελφοί μου, είμεθα κεκλημένοι από τον αρχηγό της Πίστεώς μας να είμεθα και εμείς μάρτυρες του Ιησού Χριστού με κάθε μας σκέψη, με κάθε μας λόγο και με κάθε μας έργο. Να βεβαιώνουμε, ότι όντως πιστεύουμε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Θεάνθρωπος και είναι ο Λυτρωτής και Σωτήρας μας. -----------------------------Από το βιβλίο του μακαριστού καθηγουμένου της Ι.Μ. οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους Γεωργίου Καψάνη, ΟΜΙΛΙΕΣ ΣΕ ΕΟΡΤΕΣ ΑΓΙΩΝ.
Αν δεχθεί τον λογισμό ότι με τις δικές του δυνάμεις τα καταφέρνει καλά και προχωρεί, τότε εισέρχεται μέσα του η υπερηφάνεια. Χάνει ό,τι κέρδισε και χρειάζεται να αρχίσει πάλι από την αρχή, να ταπεινωθεί, να δει την αδυναμία του, την ανθρώπινη ασθένειά του και να μη βασίζεται στον εαυτό του. Χρειάζεται να βασίζεται στην Χάρι του Θεού, για να μπορεί να βρίσκεται συνεχώς στην πορεία της θεώσεως.
Όταν έψελναν το ''Χριστός Ανέστη'' σείσθηκε η φυλακή και άνοιξαν οι θύρες από μόνες τους(Από τον βίο του Οσίου Γεωργίου της Δράμας)
Ό όσιος και ομολογητής Γεώργιος Καρσλίδης είχε την καταγωγή του από τα αγιασμένα χώματα της Ανατολής. Γεννήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, το 1901, στην Αργυρούπολη του μαρτυρικού μας Πόντου.
Έφθασε στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Και από εκεί ή θεία Πρόνοια οδήγησε τα βήματα του σε γειτονικό μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής.
Στις 20 Ιουλίου 1919 ο Αθανάσιος κείρεται μοναχός και λαμβάνει το όνομα Συμεών. Κατά την ιερή εκείνη ώρα της κουράς του οι καμπάνες της Μονής κτύπησαν από μόνες τους.
Όμως από το 1917 στη Ρωσία άρχισε να μαίνεται ισχυρός ο άνεμος των διωγμών εναντίον της Εκκλησίας του Χριστού από το αθεϊστικό καθεστώς.
Ό Χριστός «ξανασταυρώνεται» με τόσο σκληρά διατάγματα και διαγγέλματα, ώστε να λένε:
«Εμείς θα διορθώσουμε τα λάθη του Διοκλητιανού και του Νέρωνος».
Εκκλησίες βεβηλώνονται ή ισοπεδώνονται. Μοναστήρια πυρπολούνται ή κατεδαφίζονται. Μοναχοί και ιερωμένοι άλλά και λαϊκοί φυλακίζονται και βασανίζονται σκληρά, γιατί παραμένουν πιστοί στην ορθόδοξη πίστη.
Οι πρώτοι μάρτυρες καταγράφονται στα Μαρτυρολόγια της Ρωσικής Εκκλησίας.
Ήρθε όμως και ή σειρά της Γεωργίας. Το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής λεηλατήθηκε. Οι μοναχοί συνελήφθησαν.
Τούς έκλεισαν σε υγρή και σκοτεινή φυλακή, όπου ήταν αναγκασμένοι να ξαπλώνουν σε μία σανίδα κάτω ακριβώς από την όποια αναδύονταν οι οσμές ακαθαρσιών από διερχόμενο υπόνομο.
Ό ηγούμενος της Μονής δεν άντεξε. Υπέκυψε και πέθανε μέσα στη φυλακή. Τον μοναχό Συμεών τον διαπόμπευσαν κάποια μέρα στους δρόμους και τον περιέφεραν δεμένο και χωρίς ρούχα, φωνάζοντας ειρωνικά γι’ αυτόν: «Νά ο προφήτης!».
Μία νύχτα του Πάσχα ζήτησαν άδεια να εκκλησιαστούν οι κρατούμενοι κληρικοί και δεν τους επέτρεψαν.Τότε προσευχήθηκαν θερμά όλοι μαζί στον Αναστηθέντα Χριστό να τους ενισχύσει.
Όταν έψελναν το ''Χριστός Ανέστη'' σείσθηκε η φυλακή και άνοιξαν οι θύρες από μόνες τους.
Από τον θόρυβο που δημιουργήθηκε έτρεξαν όλοι οι κάτοικοι της πόλεως να δουν τι συμβαίνει.
Έβλεπαν τρεις ιερές μορφές να βαστούν τον Τίμιο Σταυρό,να περιφέρονται κυκλικά πάνω από τη φυλακή,ψάλλοντας το ''Κύριε ελέησον''.
Η θεοσημεία αυτή διήρκεσε όλη τη νύχτα,ώστε την είδε όλος ο συγκεντρωμένος λαός της πόλεως.Μόλις χάραξε η αυγή έπαψε αυτή η ουράνια οπτασία(1)
(1)Σόλωνος Νινίκα ''Οι νέοι μάρτυρες της Ρωσικής Εκκλησίας.
Πώς να κάνω τα παιδιά μου να αγαπήσουν τον Χριστό;
Η ανατροφή των παιδιών ίσως είναι ένα από τα δυσκολότερα πράγματα που ο γονέας καλείται να αντιμετωπίσει στην ζωή του. Η δε ανατροφή σύμφωνα με τα χριστιανικά πρότυπα είναι ακόμη πιο δύσκολη στην τύρβη της σύγχρονης κοινωνίας που ζούμε. Τα ερεθίσματα που αποπροσανατολίζουν τα παιδιά μας είναι ποικίλα και δύσκολα μπορούμε να τα προστατέψουμε από αυτά. Παρά ταύτα η Σύναξη Νέων Παλαιοχωρίου έχει επιμεληθεί την ιστοσελίδα της «Ορθοδοξία & Παιδί» όπου υπάρχει άφθονο υλικό για την ενασχόληση των παιδιών μας, εάν είναι σε ηλικία που ενδείκνυται. Συγκεκριμένα, έχουμε συλλέξει τραγούδια, κινούμενα σχέδια, διαδραστικά παιχνίδια, υλικό για κατήχηση και άλλα. Αλλά πιο σημαντικό είναι ότι έχουμε αναρτήσει άρθρα που αφορούν στην διαπαιδαγώγηση και που δίνουν λύσεις σε προβλήματα της καθημερινότητας. Εάν λοιπόν έχετε οποιοδήποτε πρόβλημα ή απορία για το πώς να μεγαλώσετε τα παιδιά σας, μπορείτε να βρείτε λύσεις ΕΔΩ !
Συνέχεια Άρθρου ▼Σύρετε πατώντας ▼
Νιώθεις ανασφάλεια;
Πολλές φορές νιώθουμε πράγματα που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε. Που μας απασχολούν και φοβόμαστε να τα συζητήσουμε και να τα εξωτερικεύσουμε. Η Σύναξη Νέων Παλαιοχωρίου έχει φτιάξει ειδικά για σένα την "Πλατφόρμα Συναισθημάτων" όπου γράφεις μονολεκτικά ότι νιώθεις και μπορείς να διαβάσεις τί έχουν να σου πουν οι πατέρες της εκκλησίας, και πώς μπορείς να βρεις λύση στο πρόβλημά σου!
Άγιος Γεώργιος Θυμάστε εκεί που λέγει στο Μαρτύριό του ότι, όταν μεταξύ των άλλων βασανιστηρίων του φόρεσαν τα πυρακτωμένα σιδηρά υποδήματα, τα οποία από μέσα είχαν και καρφιά και τον διέταξαν να τρέχει, ο Άγιος Γεώργιος περιχαρής έτρεχε και έλεγε: - Τρέχε, Γεώργιε, να φθάσεις τον Ποθούμενο Κύριο. Ας το κάνουμε ο καθένας για τον εαυτό του. ''Τρέχε, Νικόλαε, Βασίλειε, Δημήτριε (ο καθένας ό,τι όνομα έχει) να φθάσεις τον Ποθούμενο Κύριο''. Τί ωραίο πράγμα όλη μας η ζωή να γίνει ένα τρέξιμο, ένας πόθος, μία ανάβαση προς τον Ποθούμενο Κύριο!
(†) Αρχ. Γεώργιος Καψάνης Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους.
Γιά μιά ακόμη φορά εορτάζουμε την ανάσταση του Χριστού, το Πάσχα του Κυρίου, την ολόφωτη Λαμπρή, τη χαρούμενη Πασχαλιά, τη μοναδική Αυτοανάσταση. Το κενό μνήμα δίνει μνήμες ζωηφόρες. Εκκλησίες λαμπροφώτιστες, παπάδες λαμπροφορεμένοι, πρόσωπα που λαμποκοπούν. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός τα λέει ωραία: «Χριστός Ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες, όλοι μικροί, μεγάλοι ετοιμαστείτε. Μέσα στις εκκλησιές τές δαφνοφόρες, με το φώς της χαράς συμμαζωχτήτε. Ανοίξτε αγκαλιές ειρηνοφόρες ομπροστά στους αγίους και φιληθήτε. Φιληθήτε γλυκά χείλη με χείλη. Πέστε: Χριστός Ανέστη, εχθροί και φίλοι».
Εορτάζεται η τροπαιοφόρα νίκη της ζωής κατά του φοβερού θανάτου. Η χάρη και η χαρά δεν εξαντλούνται στο πασχαλινό γεύμα, τα κόκκινα αυγά και το αρνί. Η Ανάσταση του Χριστού γεμίζει την καρδιά φώς, την ψυχή αγαλλίαση, τον νού αισιοδοξία, τη ζωή νόημα. Η εορτή δεν ολοκληρώνεται στα πασχαλινά έθιμα της πατρίδος μας. Η εορτή είναι κυρίως πνευματική. Βιώνεται στην ωραιότατη μεταμεσονύκτια θεία λειτουργία, στη θεία μετάληψη, τη θεία κοινωνία. Τελείωσε το κατανυκτικό Τριώδιο. Αρχίζει το πανευφρόσυνο Πεντηκοστάριο. Ξεκινά μιά νέα ζωή μέσα στη μυροβόλα άνοιξη.
Ο κάθε πιστός, κατά τον κορυφαίο άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο, αποφασίζοντας ελεύθερα να μισήσει την αμαρτία, αφήνεται στο καθαρτικό λουτρό της μετανοίας με γλυκά και χαροποιά δάκρυα, με καρδιά ταπεινωμένη, και συμμετέχει με λαχτάρα, φιλότιμο και μεράκι στην αναστάσιμη Θεία Ευχαριστία, κι έτσι ενώνεται με τον αναστηθέντα Χριστό και αναγεννάται και θαυματουργά.
Εισερχόμενος κανείς στον τάφο της μετανοίας και της ταπεινώσεως, αναγκάζει, κατά κάποιον τρόπο, να κατεβεί εκεί ο ίδιος ο Χριστός, όπως κατήλθε στον Άδη, για να μας αναστήσει και ζωοποιήσει. Με τον τρόπο αυτό, αυτός που συναντήθηκε μαζί Του παρατηρεί έκθαμβος τη δόξα της αναστάσεώς Του. Η ανάσταση δηλαδή της ψυχής είναι η μυστική ένωση με την όντως ζωή και η αρχή μιάς καινούργιας ζωής εν Χριστώ Ιησού Σταυροαναστηθέντι.
Η Ανάσταση δίνει νέα διάσταση στη ζωή μας όλη. Η Ανάσταση δεν εξαντλείται σε εκείνη την υπέροχη νύχτα, αλλά μακραίνει, βαθαίνει και μπορεί να βιώνεται καθημερινά, εμπειρικά και στο βάθος της καρδιάς. Η Ανάσταση του Χριστού για τον πιστό και ευσυνείδητο χριστιανό είναι βίωμα συνεχές απαράμιλλο και ανέκφραστο. Ο Χριστός ανασταίνεται εντός μας. Μας φωτίζει, μας εμπνέει, μας κάνει διαφανείς, χριστοφόρους και θεοφόρους. Η θέα του φωτός δεν τυφλώνει, αλλά παραμυθεί και προβληματίζει αισιόδοξα.
Τό φώς του Χριστού μας φωτίζει, μας λαμπρύνει, μας ανασταίνει. Ζωοποιεί τη ναρκωθείσα από τις αμαρτίες ψυχή μας. Αισθανόμεθα ζωηρά τη χάρη τη θαυματουργό. Θεωρούμε εντός μας το φώς το αληθινό. Γνωρίζουμε πλέον καλά ποιός μας ανασταίνει και δοξάζει. Κατά τον μεγάλο Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο Χριστός αναστήθηκε και διέλυσε τα δεσμά του θανάτου. Εμείς ανιστάμεθα με το που ο Χριστός συνθλίβει τις αλυσίδες των αμαρτιών μας. Τη νύχτα της Αναστάσεως δεν έχει κανείς δικαίωμα να κλαίει. Από τον τάφο του Χριστού ανέτειλε δυνατό, ωραίο και ανεξάντλητο φώς, που σφουγγίζει δάκρυα, συγχωρεί πταίσματα, σβήνει αμαρτίες. Κανένας να μην απελπίζεται ποτέ για τα όποια αμαρτήματά του, όσο μεγάλα και να είναι. Ο ήλιος της δικαιοσύνης ανέτειλε από το κενό μνημείο. Τώρα υπάρχει διέξοδος, φώς στο τούνελ, συγκινητική ευκαιρία ανεφοδιασμού, ενισχύσεως κι ευλογίας.
Τό Πάσχα δεν είναι μόνο για διασκέδαση. Είναι σημαντική ευκαιρία φωτός, χάριτος κι ελπίδος. Νικηφόροι, χριστοφόροι, φωτοφόροι οι χριστιανοί μας, γνωρίζουν πολύ καλά να μην αγχώνονται, να μη βιάζονται, να μην παρασύρονται από μάταια λόγια. Καλούμεθα σε συνεχή επαγρύπνηση πρός εξαφανισμό κάθε ίχνους απογνώσεως δαιμονοκίνητης. Λέγοντας «Χριστός Ανέστη» να το εννοούμε. Να το λέμε και με την καρδιά. Ο λαοφίλητος Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ έλεγε καθημερινά, ολοχρονίς σε όλους: «Χριστός Ανέστη, χαρά μου». Βίωνε τη χαρά της Αναστάσεως μέσα του και γι’ αυτό συνεχώς έλεγε: «Χριστός Ανέστη, χαρά μου». Ζούσε τη χαρά της Αναστάσεως, ήταν αληθινά χαρούμενος, και αυτό διαλαλούσε χαρούμενα.
Πάσχα σημαίνει πέρασμα. Από το σκοτάδι στο φώς, από την αμαρτία στην αρετή, από τον βυθό στην επιφάνεια. Ο καιρός είναι καλός, η κρίση μεγάλη, το Πάσχα παρόν. Αγαπώντας το φώς, αγαπούμε τη διαφάνεια. Η διαφάνεια χαρίζει ελευθερία, άνεση και αληθινή χαρά. Πάσχα Κυρίου Πάσχα, θανάτου εορτάζουμε, άλλης βιοτής απαρχή. Σκιρτούν οι καρδιές και φωτίζονται τ’ άφωτα βάθη.
Δεν μπορούμε να προσευχόμαστε μόνο στο σπίτι μας; Γιατί μόνο η Εκκλησία είναι ο χώρος της θεώσεως του ανθρώπου; Όσοι θέλουν να ενωθούν με τον Χριστό και διά του Ιησού Χριστού με τον Θεό Πατέρα γνωρίζουν… ότι αυτή η ένωσις γίνεται στο σώμα του Χριστού, που είναι η αγία μας Ορθόδοξος Εκκλησία. Ένωσις όχι βέβαια με την Θεία ουσία, αλλά με την θεωμένη ανθρώπινη φύσι του Χριστού. Η ένωσις όμως αυτή με τον Χριστό δεν είναι εξωτερική, ούτε απλώς ηθική. 
.jpg)
